Ocena subklinicznych zmian morfologicznych i czynnościowych serca z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów

Abstract

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą, autoimmunologiczną chorobą tkanki łącznej, która nie ogranicza się tylko do stawów, ale może zajmować inne narządy, w tym serce. W RZS często obserwuje się niemy przebieg chorób kardiologicznych. Ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na RZS jest około 50% wyższe w porównaniu do populacji ogólnej i są główną przyczyną śmiertelności. Rezonans magnetyczny serca (CMR) daje możliwość wykrycia zmian w mięśniu sercowym na bardzo wczesnym etapie. Celem pracy była ocena charakteru i częstości występowania subklinicznych zmian morfologicznych i czynnościowych serca u chorych na RZS przy użyciu rezonansu magnetycznego serca oraz ocena związku wykrytych zmian w sercu z aktywnością RZS oraz zaawansowaniem zmian radiologicznych stawów. W badaniu wzięło udział 58 osób obu płci, bez rozpoznanych chorób układu sercowo-naczyniowego. Trzy osoby zostały wykluczone z badania. Grupa badana obejmowała 35 chorych na RZS (31 kobiet (89%), średnia wieku 42,l lat (SD 5,2)). Grupa kontrolna obejmowała 20 osób bez RZS (12 kobiet (60%), średnia wieku 38,9 lat (SD 5,4)). U każdej osoby z grupy badanej i grupy kontrolnej wykonano rezonans magnetyczny serca, ze szczególnym zwróceniem uwagi na obrazy T2-zależne i na późne wzmocnienie pokontrastowe w celu wykrycia cech obrzęku lub włóknienia mięśnia sercowego. W grupie badanej aktywność RZS oceniano według skali DAS28, a na podstawie RTG rąk i stóp oceniano zaawansowanie zmian radiologicznych stawów według skali Steinbrockera. Większość chorych na RZS była w remisji lub miała małą aktywność choroby (w sumie 69%), a średni wskaźnik aktywności DAS28-CRP wynosił 3,1 (SD 1,3). Nadżerki stawowe wykryto u 49% chorych na RZS. Medianę zaawansowania zmian radiologicznych według Steinbrockera oszacowano na II okres (IQR II-III). Cechy obrzęku mięśnia sercowego w CMR (T2 SI ≥2) wykryto u 26% chorych z grupy badanej ( u 9 z 35 chorych na RZS), takich zmian nie stwierdzono u żadnej osoby z grupy kontrolnej (p = 0,003). Nie stwierdzono istotnych statycznie zależności między cechami brzęku mięśnia sercowego w CMR a wskaźnikiem aktywności RZS według skali DAS28. Stwierdzono istotną statystycznie zależność między cechami obrzęku mięśnia sercowego (T2 SI) w CMR a zaawansowaniem zmian radiologicznych stawów według skali Steinbrockera (r=0,47; p<0,05). Podwyższony wskaźnik T2 SI występował znamiennie częściej u chorych z zaawansowaniem zmian radiologicznych stawów powyżej II okresu według skali Steinbrockera (p=0,03). Cechy obrzęku mięśnia sercowego (T2 SI ≥2) istotnie statystycznie częściej występowały u chorych z nadżerkami stawowymi w stosunku do chorych bez nadżerek (41% vs 11% , p=0,04). Nie stwierdzono czynnościowych zmian serca w CMR w obu grupach. Na podstawie przeprowadzonego badania można wnioskować o tym, że: 1) reumatoidalne zapalenie stawów jest związane z większą częstością występowania subklinicznych zmian morfologicznych serca pod postacią obrzęku mięśnia sercowego stwierdzonym w rezonansie magnetycznym serca w porównaniu do osób bez tej choroby; 2) obecność wykładników obrzęku mięśnia sercowego w badaniu rezonansu magnetycznego serca u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów jest związana z większym zaawansowaniem zmian radiologicznych stawów, ale nie z aktywnością choroby. Kliniczne znaczenie wykrytych subklinicznych zmian w mięśniu sercowym u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów wymagają dalszych badań i obserwacji.