Wczesne wykrywanie metodą ultrasonograficzną nieprawidłowości w obrębie jamy brzusznej u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem układu moczowego

Abstract

Badanie usg jamy brzusznej jest obecnie podstawową metodą oceny narządów jamy brzusznej. Nieinwazyjność, dostępność oraz bezpieczeństwo badania usg sprawia, że jego wykorzystanie nie musi się ograniczać jedynie do diagnostyki – można je zastosować także jako badanie przesiewowe. W pierwszych latach życia dziecka wiele chorób przebiega skrycie, nie dając w początkowym okresie wyraźnych objawów. Związane jest to często z ukrytymi, mającymi swój początek w okresie życia embrionalnego, wadami rozwojowymi lub procesami nowotworowymi, które nie zawsze są wykrywane badaniem usg wykonywanym w okresie ciąży. Po latach, gdy proces chorobowy jest w pełni rozwinięty i daje dolegliwości, uszkodzenie narządów często okazuje się tak duże, że na pomoc jest już za późno. W piśmiennictwie brak jest jednoznacznej opinii na temat potrzeby wykonywania badań usg jamy brzusznej u dzieci w ramach działań profilaktycznych. Wobec faktu, iż u małych dzieci wiele chorób przebiega bezobjawowo, to wczesne wykrycie nieprawidłowości w obrębie jamy brzusznej oraz wprowadzenie odpowiedniej terapii w początkowej fazie choroby może być szansą na całkowite wyleczenie i uniknięcie poważnych powikłań. Głównym celem pracy było wykazanie potencjalnej przydatności badania ultrasonograficznego jamy brzusznej u dzieci jako badania przesiewowego we wczesnym wykrywaniu patologii w obrębie jamy brzusznej. Przebadano 500 dzieci (252 dziewczynki i 248 chłopców) w wieku od 1 miesiąca do 7 lat, które nigdy wcześniej nie miały wykonywanego badania usg jamy brzusznej. Spośród nich 44,4% stanowiły niemowlęta, a 55,6% dzieci powyżej 1. roku życia. W analizowanej grupie zbadano 383/500 (76,6%) dzieci z Warszawy i okolic oraz 117/500 (23,4%) dzieci z okolic Muszyny w województwie małopolskim. Nieprawidłowości w badaniu usg jamy brzusznej stwierdzono u 14,29% przebadanych dziewczynek oraz u 12,9% chłopców. Wśród niemowląt odsetek ten wynosił 18,02%, z kolei u starszych dzieci –10,07%. W przebadanej grupie pacjentów z Warszawy zmiany w badaniu usg stwierdzono u 57 dzieci, co stanowiło 14,88%. W grupie pacjentów spoza Warszawy nieprawidłowości stwierdzono u 9,40% pacjentów. Ze względu na zbyt małą liczbę przebadanych niemowląt w grupie spoza Warszawy, porównanie dwóch grup ze względu na miejsce zamieszkania nie było możliwe. W całej badanej grupie nieprawidłowości stwierdzono u 13,6% przebadanych dzieci. Najczęściej stwierdzano poszerzenia układów kielichowo-miedniczkowych. Kolejnym często opisywanym odchyleniem od normy było zdwojenie układu kielichowo-miedniczkowego. U 4 pacjentów badanie ultrasonograficzne wykazało poszerzenie moczowodu. U 2 dzieci stwierdzono kamicę układu moczowego, dwóch pacjentów miało asymetrię wielkości nerek. U jednego dziecka stwierdzono ureterocele. U pojedynczych pacjentów opisano agenezję nerki, torbiel śledziony oraz guz w jamie brzusznej. Na podstawie wyników badań wyciągnięto następujące wnioski: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, wykonane w ramach diagnostyki przesiewowej u niemowląt lub małych dzieci, pozwala na wczesne rozpoznanie wad układu moczowego oraz innych nieprawidłowości w obrębie jamy brzusznej, zatem powinno być umieszczone w programie obowiązujących badań przesiewowych; mimo obowiązującego programu prenatalnych badań ultrasonograficznych nadal w usg u niemowląt wykrywane są wrodzone wady układu moczowego, których nie uwidoczniono w okresie życia płodowego; wykonanie przesiewowego badania usg może być szansą na wczesne wykrycie zmian nowotworowych w obrębie jamy brzusznej u dzieci; badanie usg jamy brzusznej pozwala na wykrycie w populacji dziecięcej schorzeń o potencjalnych poważnych konsekwencjach klinicznych, takich jak: kamica układu moczowego, torbiel śledziony.