Wpływ obrazowania analogami somatostyny znakowanymi 99mTc i 68Ga na podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu klinicznym z chorymi, u których postawiono rozpoznanie nowotworu neuroendokrynnego

Abstract

Nowotwory neuroendokrynne (NEN) stanowią heterogenną grupę schorzeń, które mają pochodzenie nabłonkowe. Cechą charakterystyczną tej grupy nowotworów jest dyferencjacja neuroendokrynna. Często cechuje je powolny wzrost i długi okres czasu do wystąpienia objawów. Dlatego choroba w wielu przypadkach diagnozowana jest w stadium zaawansowanym. Mimo tego pacjenci przeżywają wiele lat, choć istnieją postacie choroby przebiegające bardziej agresywnie. Ze względu na odmienny przebieg tego typu nowotworów tak bardzo istotna jest prawidłowa diagnoza i ocena stopnia zaawansowania. Rozpoznanie opiera się na badaniu histologicznym. Większość nowotworów neuroendokrynnych charakteryzuje się nadekspresją receptorów somatostatynowych. Fakt ten wykorzystywany jest do obrazowania tego zjawiska przy pomocy metod medycyny nuklearnej, które aktualnie stanowią postępowanie obligatoryjne z chorymi na NEN. Ostatnio obserwuje się szybki rozwój metod prowadzących do precyzyjnego wykrywania ognisk pierwotnych i zmian przerzutowych. Pozwala to również na selekcję pacjentów do terapii receptorowej, a także umożliwia określenie skuteczności tego leczenia. Aktualnie metody diagnostyki obrazowej w medycynie nuklearnej oparte są na zastosowaniu aparatury wykorzystującej techniki SPECT i PET. Badania rozmieszczenia receptorów somatostatynowych przy pomocy wspomnianych metod uzależnione są przede wszystkim od posiadanej aparatury. Pomimo znajomości faktu przewagi badania przy użyciu PET/CT wiele zakładów medycyny nuklearnej stosuje gammakamery wykorzystujące technikę SPECT z powodu braku aparatów wykorzystujących promieniowanie pozytonowe. W takiej sytuacji znalazł się Zakład Medycyny Nuklearnej w Rzeszowie, do którego kierowano pacjentów do diagnostyki receptorów somatostatynowych od 2010 roku. Ocena porównawcza wpływu wyników badań scyntygrafii receptorowej metodą SPECT wykonywanych w Zakładzie Medycyny Nuklearnej w Rzeszowie i badania PET/CT z analogiem somatostatyny znakowanej 68Ga (w ośrodkach zewnętrznych) na dalszy proces diagnostyczno-terapeutyczny. W latach 2010-2014 wykonano scyntygrafię receptorów somatostatynowych u 100 kolejnych osób skierowanych do Zakładu Medycyny Nuklearnej w Rzeszowie. Badanie wykonano przy użyciu dwugłowicowej gammakamery E-camfirmy Siemens. Użytym radioznacznikiem był Tektrotyd produkowany przez Polatom; znakowany 99mTc. Akwizycję prowadzono po 2-4 godz. od podania radioznacznika. U osób, u których można było spodziewać się zmiany postępowania po wykonaniu badania bardziej precyzyjnego zalecano badanie PET/CT z 68Ga w innych ośrodkach, np. Warszawie. U 33 pacjentów takie badanie zostało wykonane. Spośród 33 osób, u których wykonano badanie rozmieszczenia receptorów somatostatynowych metodą scyntygrafii receptorowej jak i techniką PET/CT z analogiem somatostatyny znakowanym 68Ga u 29 pacjentów wyniki były porównywalne, a badanie bardziej precyzyjne nie zmieniło postępowania. Dlatego trafność diagnozy przy zastosowaniu techniki SPECT oceniono na 88%. Jednakże u 4 pacjentów wynik badania PET/CT zmienił postępowanie. U pierwszego z nich spowodował odstąpienie od adrenalektomii, u drugiego wdrożenie terapii „gorącymi” analogami somatostatyny, u trzeciego odstąpienie od biopsji płuc, a u czwartego skierowanie na zabieg operacyjny zmiany ogniskowej płuca. Zmiana postępowania dotyczyła więc 12% chorych przebadanych obiema metodami , ale bez uzyskania znamienności statystycznej. Wśród pacjentów, którzy odnieśli największą korzyść z badania 68Ga-PET/CT znaleźli się chorzy z patologią nadnerczy i płuc. Stąd wydaje się, że w obrazowaniu NEN tych narządów powinno się używać metody bardziej precyzyjnej niż scyntygrafia receptorowa. Metoda scyntygrafii receptorowej (SPECT) jako wyłączna metoda diagnostyczna okazała się skuteczna w procesie rozpoznania, oceny zaawansowania i kontroli leczenia u 88% chorych. W badanej grupie obrazowanie receptorów somatostatynowych w nowotworach neuroendokrynnych techniką 68Ga-PET/CT zmieniło postępowanie u 12% osób spośród chorych badanych obiema metodami, tj. SPECT i PET/CT z 68Ga. Uzyskany wynik jest jednak nieistotny statystycznie, co potwierdza skuteczność metody SPECT w diagnostyce chorych na nowotwory neuroendokrynne. Wydaje się, że -gdy istnieje możliwość wyboru -do badania obrazującego receptory somatostatynowe metodą PET/CT powinni być kierowani chorzy na nowotwory neuroendokrynne płuca i nadnerczy.