Ocena skuteczności wcześnie podjętej fizjoterapii u noworodków i niemowląt z kręczem szyi pochodzenia mięśniowego

Abstract

Kręcz szyi jest to schorzenie polegające na przymusowym, asymetrycznym ustawieniu głowy i szyi w przechyleniu ku barkowi na bok. Rozróżniane są dwa zasadnicze typy kręczu szyi: kręcz szyi wrodzony i nabyty. Najczęstszą postacią kręczu szyi jest wrodzony kręcz szyi pochodzenia mięśniowego (KSPM) spowodowany zmianami w mięśniu mostkowo-obojczykowo-sutkowym (MOS). Według większości autorów częstotliwość występowania KSPM w Polsce wynosi 0,4%, w krajach europejskich 0,4-1,3%, w Chinach 1,3-3,92%, w Indiach 0,4%. W przypadku niepowodzenia leczenia nieoperacyjnego stosowana jest toksyna botulinowa lub zabieg operacyjny. Głównym celem pracy była ocena wyników wczesnego leczenia nieoperacyjne dzieci z KSPM. Materiał badany stanowiły dzieci z KSPM leczone w Szpitalu Dziecięcym im. prof. Jana Bogdanowicza w Warszawie. Badana grupa dzieci to noworodki i niemowlęta leczone w latach 2000-2018 z powodu KSPM, retrospektywnie analizowana.Grupa obejmowała 112 dzieci, w tym 51 dziewczynek (46%) i 61 chłopców (54%). W wyniku pierwszego porodu urodziło się 84 dzieci (76%), natomiast 27 z kolejnych porodów (24%). Siłami natury urodziło się 89 dzieci (80%), a w wyniku cięcia cesarskiego 22 dzieci (20%). Dzieci z kręczem prawostronnym było 55 (49%), natomiast dzieci z kręczem lewostronnym 57 (51%). Dzieci z grupy badanej rozpoczynały leczenie średnio w 79 dniu życia, średni czas trwania fizjoterapii to 216 dni. Dzieci zostały podzielone na dwie grupy. Grupę A (GA) stanowiły dzieci z ograniczeniem ruchomości w odcinku szyjnym kręgosłupa w zakresie biernej rotacji i zgięcia bocznego, natomiast grupę B (GB) stanowiły dzieci bez ograniczenia ruchomości. U wszystkich dzieci występowało zgrubienie mięśnia MOS. W grupie A było 78 dzieci (70%), w tym 34 dziewczynki (44%)i 44 chłopców (56%). W grupie B było 34 dzieci (30%), w tym 17 dziewczynek i 17 chłopców. Wszystkie dzieci z kręczem szyi przyjmowano w trybie pilnym do Poradni Rehabilitacyjnej. Dzieci z KSPM kierowano do odpowiedniej grupy. Wszystkie dzieci zostały objęte własnym programem fizjoterapeutycznym. Program zakładał 2 cykle fizjoterapeutyczne: pierwszy cykl 2 tygodniowy i drugi cykl 6 tygodniowy. Wizyty kontrolne u lekarza rehabilitacji odbywały się w pierwszym cyklu co 2 tygodnie, natomiast w drugim cyklu co 6 tygodni. Po zakończeniu leczenia wizyty kontrolne odbywały się co 12 miesięcy do 18 roku życia. Za wynik dobry przyjęto leczenie wyłącznie fizjoterapeutyczne, za wynik niezadowalający przyjęto konieczność podjęcia leczenia operacyjnego.Wyniki: Po zastosowaniu własnego programu fizjoterapeutycznego 105 dzieci (64%) uzyskało wynik dobry leczenia. Tylko 7 dzieci (6%) uzyskało wynik niezadowalający, zastosowano u nich leczenie operacyjne. Wynik niezadowalający uzyskało 6 dzieci z GA i 1 dziecko z GB.U wszystkich dzieci operowanych wystąpiła nieprawidłowa echogeniczność mięśnia chorego w obrazie USG. Najkrótszy czas leczenia był u dzieci rozpoczynających fizjoterapię w 5 miesiącu życia, były one usprawniane średnio 140 dni. Najdłużej leczone były dzieci, które rozpoczynały fizjoterapię w 1 miesiącu życia, średni czas fizjoterapii wynosił 220 dni. Dzieci z GA pomimo wcześniejszego rozpoczęcia fizjoterapii od dzieci z GB, były usprawniane średnio o 71 dni dłużej. Średni czas leczenia w GA wynosił 238 dni, natomiast w GB 167 dni. Dzieci z GA miały nie tylko ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym kręgosłupa, ale również większe zgrubienie mięśnia MOS od dzieci z GB. Różnica w grubości mięśnia chorego i zdrowego w grupie A wynosiła średnio 6,37 mm, natomiast w grupie B wynosiła średnio 3,87 mm. Boczne skrzywienie kręgosłupa wystąpiło u 3 dzieci, co stanowi 3% grupy badawczej. Wszystkie dzieci, u których wystąpiło boczne skrzywienie kręgosłupa, miały ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym kręgosłupa i zgrubienie mięśnia MOS. Z porodu pierwszego urodziło się 84 dzieci(76%), natomiast 27 dzieci (24%) z kolejnych porodów. Siłami natury urodziło się 89 dzieci(80%), a 22 (20%)w wyniku cięcia cesarskiego. Wnioski: Wnioski: wczesne rozpoczęcie leczenia nieoperacyjnego połączonego z wybranymi metodami fizjoterapeutycznymi u dzieci z rozpoznanym KSPM, ma istotny wpływ na wyniki zastosowanego leczenia; moment rozpoczęcia leczenia nieoperacyjnego połączonego z wybranymi metodami fizjoterapeutycznymi u dzieci z rozpoznanym KSPM nie wpływa w sposób statystycznie istotny na czas jego trwania, morfologia zarejestrowanych zmian mięśnia MOS oraz ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego u dzieci z rozpoznanym KSPM, mają istotny wpływ na efektywność zastosowanego leczenia oraz czas jego trwania, u dzieci z rozpoznanym KSPM częstość występowania bocznego skrzywienia kręgosłupa jest niewielka i nie ma znaczenia statystycznego; u dzieci urodzonych siłami natury oraz będące potomstwem pierworódek, częstość występowania KSPM jest wyraźnie większa niż u pozostałych dzieci.