Analiza wartości obustronnego cewnikowania zatok skalistych dolnych w diagnostyce i leczeniu choroby Cushinga u pacjentów z negatywnym lub niejednoznacznym wynikiem badania przysadki metodą rezonansu magnetycznego

Abstract

Diagnostyka i leczenie choroby Cushinga stanowi jedno z największych wyzwań dla współczesnej endokrynologii. Wiąże się to z tym, iż wywołujące chorobę kortykotropowe gruczolaki przysadki to zmiany małe, trudne do uwidocznienia w rezonansie magnetycznym (MR). U około 40% pacjentów z chorobą Cushinga badanie MR przysadki nie ujawnia zmian. Metodą pozwalającą zlokalizować źródło wydzielania adrenokortykotropiny (ACTH) jest cewnikowanie zatok skalistych dolnych (BIPSS), które w naszym kraju dotychczas wykonywano sporadycznie. Leczeniem z wyboru tej choroby jest przezklinowa resekcja kortykotropinoma pozwalająca na uzyskanie remisji hiperkortyzolemii u 64-98% operowanych. Wyniki leczenia operacyjnego w dużej mierze zależą od zlokalizowania ogniska odpowiedzialnego za nadmierne wydzielanie ACTH. Celem pracy była ocena przydatności badania obustronnego cewnikowania zatok skalistych dolnych w diagnostyce i leczeniu choroby Cushinga u 74 pacjentów z negatywnym lub niejednoznacznym wynikiem obrazowania gruczolaka przysadki metodą MR. Wszystkich poddano BIPSS i oceniano gradienty stężeń ACTH: centralny vs. obwodowy oraz pomiędzy prawą i lewą zatoką skalistą dolną przed i po podaniu CRH. Potwierdzenie przysadkowej postaci hiperkortyzolemii ACTH-zależnej uzyskano u 68 chorych, u 6 chorych wynik wskazywał na pozaprzysadkowe wydzielanie ACTH. Wszystkich pacjentów z wynikiem wskazującym na przysadkowe źródło wydzielania ACTH poddano operacji przezklinowej, która w trzech przypadkach (4,4%) nie doprowadziła do wyleczenia. Wykazano także istotną statystycznie korelację pomiędzy wynikiem BIPSS i lokalizacją gruczolaka potwierdzoną śródoperacyjnie w przysadce. Wyniki cewnikowania zatok skalistych dolnych u pacjentów z chorobą Cushinga i negatywnym lub niejednoznacznym wynikiem obrazowania przysadki przedstawione w pracy pozwalają na zróżnicowanie przysadkowego i pozaprzysadkowego źródła wydzielania ACTH oraz są wysoce pomocne w lokalizacji gruczolaka kortykotropowego i wpływają na skuteczność leczenia operacyjnego. Wykazano, że największe znaczenie diagnostyczne podczas cewnikowania zatok skalistych dolnych mają wyniki uzyskane w 3 minucie badania oraz że BIPSS jest badaniem bezpiecznym i dobrze tolerowanym. W badanej grupie gruczolaków kortykotropowych zlokalizowanych śródprzysadkowo średnica guza była jedynym istotnym czynnikiem wpływającym na skuteczność leczenia operacyjnego.