Ocena bezpieczeństwa nurkowania w Ośrodku Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego i nurków rekreacyjnych z USA i Kanady w latach 2002-2007

Abstract

Nurkowanie jest dziedziną, w której wymagane są szczególne predyspozycje zdrowotne. Właściwa selekcja kandydatów na nurków, trening ciśnieniowy i doskonalenie techniki nurkowania wpływa na poprawę bezpieczeństwa nurkowania. Celami pracy doktorskiej były: ocena wpływu selekcji zdrowotnej i monitoringu zdrowia nurków na wypadkowość w nurkowaniu; ocena wpływu szkolenia i treningu ciśnieniowego na bezpieczeństwo nurków Ośrodka Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego w porównaniu z nurkami rekreacyjnymi ze Stanów Zjednoczonych i Kanady w latach 2002-2007. Materiał pracy opierał się na badaniach retrospektywnych zawartych w Dziennikach Prac Nurka Ośrodka Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego w Gdyni oraz na orzeczeniach Wojskowej Komisji Morsko-Lekarskiej w latach 2002-2007. Badania dotyczyły 20.592 ekspozycji hiperbarycznych, w skład których wchodziły nurkowania w akwenach otwartych, basenach nurkowych, ekspozycje w komorach dekompresyjnych i testy tolerancji tlenowej. Uczestniczyło w nich 1.169 nurków. Do wykonania analizy porównawczej wykorzystano dane dotyczące 8.964 nurków rekreacyjnych ze Stanów Zjednoczonych i Kanady, którzy wykonali 115.479 nurkowań, zawarte w Raportach Diving Alert Network z lat 2002-2007. Analizie poddano nurkowania w zależności od stosowanych czynników oddechowych w Ośrodku Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego (OSNiPWP). Prowadzono restrykcyjny monitoring stanu zdrowia nurków i oceniano bezpieczeństwo nurkowania przy stosowaniu różnych czynników oddechowych. W zależności od osiąganych głębokości stosowano do 6 mtlen, do 40 m nitroksi powietrze, powyżej 40 m – trimiks. Najbezpieczniejszym czynnikiem oddechowym okazał się nitroks, następnie powietrze, tleni trimiks. Nieżyty górnych dróg oddechowych i ucha środkowego są najczęstszymi problemami zdrowotnymi występującymi u nurków rekreacyjnych i wojskowych. Stwierdzono znamienność statystyczną obrazującą mniejszą wypadkowość przy selekcji zdrowotnej oraz prowadzeniu monitoringu stanu zdrowia nurków wojskowych w stosunku do nurków rekreacyjnych, którzy zdolność do nurkowania opierali na samoocenie stanu zdrowia. Niezależnie od użytego czynnika oddechowego największym problemem zdrowotnym u nurków był nieżyt trąbki słuchowej. W badanym okresie, tj. 2002-2007 dotyczyło to 2% nurków wojskowych i 13% nurków rekreacyjnych. W ramach selekcji zdrowotnej kandydatów na nurków wojskowych wykonuje się wiele specjalistycznych badań oraz ECHO serca w celu określenia prawidłowej hemodynamiki serca z uwzględnieniem występowania przetrwałego otworu owalnego. U nurków rekreacyjnych specjalistyczne badania lekarskie nie są wykonywane. Selekcja zdrowotna, monitoring zdrowia nurków i szkolenia to główne czynniki dzięki którym w latach 2002-2007 w Wojsku Polskim nie wystąpił żaden nurkowy wypadek śmiertelny, a w tym samym okresie, wśród nurków rekreacyjnych USA i Kanady było ich aż 543. W badanym okresie w OSNiPWP wydarzyło się 7 wypadków nurkowych, z czego, tylko 3 wymagały leczenia w komorze dekompresyjnej, zaś 4.379 nurków rekreacyjnych wymagało leczenia dekompresyjnego z powodu urazu ciśnieniowego płuc i choroby dekompresyjnej. Analizowano także bezpieczeństwo dekompresji za pomocą komputerów nurkowych i tabel dekompresyjnych. W nurkowaniach rekreacyjnych poziom wykorzystania komputerów nurkowych sięgał aż 92% nurkowań, natomiast nurkowie wojskowi wykorzystywali komputery tylko do 5%nurkowań. Analiza statystyczna wykazała,że prowadzenie dekompresji na podstawie tabel dekompresyjnych jest bezpieczniejsze niż stosowanie komputerów nurkowych,ponieważ oprogramowanie komputerów nie uwzględnia uwarunkowań osobniczych, stopnia adaptacji do warunków podwyższonego ciśnienia, a stosowane profile zawierają mniejszy margines bezpieczeństwa niż profile tabelaryczne.Elementem, który ma decydujący wpływ na ilość wypadków nurkowych jest selekcja zdrowotna kandydatów na nurków. W badanym okresie, aż 58% nurków rekreacyjnych miało problemy zdrowotne, podczas gdy tylko 8% nurków wojskowych zostało czasowo odsuniętych od nurkowania z przyczyn zdrowotnych orzeczeniem Wojskowej Komisji Morsko-Lekarskiej. Orzeczenia o czasowej niezdolności wynikały z przejściowego charakteru niedyspozycji nurków i oparte były na kryteriach zawartych w przepisach orzeczniczych.Nurkowie rekreacyjni, mimo znanych niedyspozycji zdrowotnych, podejmowali nurkowanie na podstawie subiektywnej oceny swojego stanu zdrowia. Wnioski: selekcja zdrowotna kandydatów na nurków i monitoring zdrowia nurków to główne czynniki ograniczające wypadki nurkowe i wpływające na bezpieczeństwo nurkowania; badania potwierdziły wpływ szkolenia i treningu ciśnieniowego na bezpieczeństwo nurków Ośrodka Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego w porównaniu z nurkami rekreacyjnymi ze Stanów Zjednoczonych i Kanady w latach 2002-2007.