Znaczenie prognostyczne obecności prążków oligoklonalnych na przebieg stwardnienia rozsianego leczonego lekami immunomodulującymi

Abstract

Stwardnienie rozsiane (SM) jest powszechną chorobą demielinizacyjną ośrodkowego układu nerwowego. Celem leczenia rzutowo-remisyjnej postaci SM (RRMS) jest zmniejszenie liczby rzutów, opóźnienie postępu niepełnosprawności i poprawa jakości życia chorych. Aktualne leki modyfikujące odpowiedź układu immunologicznego zmniejszają roczny wskaźnik rzutów, progresję niepełnosprawności oraz aktywność choroby w obrazach rezonansu magnetycznego głowy, jednak indywidualna odpowiedź na leczenie jest trudna do przewidzenia i nie ma pewnych biomarkerów skuteczności terapii. Wykrycie prążków oligoklonalnych (OLB) w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR), ale nie w osoczu chorych z SM odzwierciedla ograniczoną do ośrodkowego układu nerwowego aktywację humoralnej odpowiedzi immunologicznej. Znaczenie diagnostyczne OLB w SM zostało ustalone wcześniej. Znaczenie rokownicze prążków oligoklonalnych w PMR jest nadal poddane dyskusji. Celem badania była ocena wartości prognostycznej prążków oligoklonalnych na przebieg RRMS leczonego lekami immunomodulującymi. Badaniem retrospektywnym objęto grupę 286 chorych z rozpoznaniem rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego leczonych lekami immunomodulującymi w Poradni SM przy Klinice Neurologicznej Wojskowego Instytutu Medycznego w latach 2010-2017, u których oznaczono status prążków oligoklonalnych w PMR. Oceniano wpływ prążków oligoklonalnych na parametry aktywności klinicznej i radiologicznej SM, wskaźnik NEDA-3 oraz skuteczność leczenia. Dla porównań pomiędzy grupami użyto testu U Manna-Whitneya oraz testu chi-kwadrat. U 75,9% pacjentów wykryto prążki oligoklonalne w płynie mózgowo-rdzeniowym (grupa OLB+). Wśród pacjentów OLB+ obserwowano wyższy roczny wskaźnik rzutów w trakcie pierwszych trzech lat leczenia immunomodulującego, wyższy poziom niepełnosprawności w skali EDSS. Tylko 6% chorych w tej grupie utrzymało status NEDA-3w ciągu pięciu kolejnych lat leczenia. Nie stwierdzono wpływu OLB na parametry aktywności radiologicznej. Chorzy OLB+ gorzej odpowiadali na leczenie interferonem-β i częściej wymagali wdrożenia leków o wyższej skuteczności. Obecność prążków oligoklonalnych w płynie mózgowo-rdzeniowym jest niekorzystnym czynnikiem rokowniczym przebiegu RRMS oraz identyfikuje tych chorych, którzy są kandydatami do wczesnego i bardziej agresywnego leczenia.