Stężenia wątrobowego metabolitu witaminy D (25OHD3) w chorobach atopowych i nawracających zakażaniach układu oddechowego u dzieci

Abstract

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost częstości występowania chorób o podłożu atopowym u dzieci jak też powszechny w populacji niedobór witaminy D w surowicy krwi. Istnieje wiele publikacji wskazujących na ogólnoustrojowe działanie witaminy D, w tym znaczenie surowiczego stężenia witaminy D w chorobach atopowych. Wiele publikacji podkreśla związek niedoborów witaminy D w ustroju z rozwojem alergii, chociaż prezentowane wyniki nie są w pełni jednoznaczne. Większość autorów przychyla się do opinii o związku niedoborowych stężeń witaminy D z tendencją do rozwoju chorób atopowych, ale niektórzy wykazują również niekorzystny wpływ wysokiej suplementacji tą witaminą w okresie ciąży na rozwój alergii u urodzonych dzieci. Stale obserwowany wzrost częstości występowania alergii na świecie, najbardziej zaznaczony jest w populacji dziecięcej. Do najczęstszych chorób alergicznych należą: astma, alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie skóry, alergie pokarmowe oraz pokrzywki. Wiele prac wskazuje także na udział witaminy D w patogenezie różnych chorób układu oddechowego, poprzez wpływ na funkcje wrodzonego układu odpornościowego i odpowiedź organizmu na drobnoustroje. Aktualnie wiadomo, że witamina D ma znaczenie w procesie leczenia zakażeń układu oddechowego o etiologii bakteryjnej i wirusowej poprzez produkcję naturalnych czynników antydrobnoustrojowych. Jednocześnie wiele publikacji podkreśla niedobór witaminy D w społeczeństwie określany jako ,,epidemia hipowitaminozy D”. Biorąc pod uwagę te dane przyjęto następujące założenia jako cel pracy: poszukiwanie związku między obniżonymi stężeniami witaminy D w surowicy a chorobami atopowymi u dzieci, ocenę stężeń witaminy D u dzieci z częstymi infekcjami układu oddechowego. Badaniem objęto 109 dzieci z rozpoznaną chorobą alergiczną i/lub obserwowane w kierunku choroby o podłożu atopowym oraz dzieci z nawracającymi infekcjami układu oddechowego. Dzieci były diagnozowane i leczone w Klinice Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie w okresie od września 2011 do sierpnia 2013 roku. 60 dzieci zakwalifikowano do grupy z rozpoznaną alergią (grupa I), natomiast 49 dzieci do grupy z nawracającymi zakażeniami układu oddechowego (grupa II). Witaminę D oznaczono u 109 dzieci w wieku od 2 miesięcy do 18 roku życia. Badania wykonano w różnych porach roku, w tym 11 oznaczeń dokonano zimą, 45 wiosną, 24 latem i 29 jesienią. Do oznaczenia stężenia całkowitej 25-hydroksy – witaminy D wykorzystywano analizator Dia-Sorin LIAISON®. Uzyskane wyniki oceniano zgodnie z przyjętą optymalną normą dla stężenia witaminy D w surowicy krwi u dzieci, wynoszącą 20-50 ng/ml. U wszystkich dzieci oznaczano także stężenie IgE. Uzyskane wyniki odnoszono do norm stężeń IgE właściwych dla wieku, przyjętych przez laboratorium WIM. Spośród dzieci z grupy I wyodrębniono grupę Ia, w której dodatkowo oznaczono odsetek limfocytów T regulatorowych (Treg), (n=22). Z grupy II wyodrębniono grupę II a, w której również oznaczono odsetek limfocytów T regulatorowych (n=6). W ramach badań podstawowych oceniano morfologię krwi z rozmazem, wykładniki stanu zapalnego, ponadto stężenie kreatyniny i mocznika jako parametrów funkcji nerek, wartości elektrolitów w surowicy krwi. Dodatkowo u dzieci współpracujących zakwalifikowanych do grupy I jaki i II wykonywano punktowe testy skórne z alergenami pokarmowymi, powietrznopochodnymi oraz spirometrię. Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano: znaczący niedobór w surowiczych stężeniach witaminy D w obu badanych grupach dzieci, który stwierdzono u 72% dzieci w grupie z alergią oraz u 76% dzieci w grupie z zakażeniami układu oddechowego; istnienie odwrotnej korelacji pomiędzy stężeniem witaminy D w surowicy a wiekiem dziecka (im starsze dziecko, tym niższe stężenie witaminy D); w obu badanych grupach nie stwierdzono zależności pomiędzy stężeniem witaminy D w surowicy krwi a porą roku kiedy była oznaczana; u dzieci z rozpoznaną alergią znajdowano zwiększone stężenia IgE w porównaniu z grupą dzieci bez potwierdzonej alergii; istnienie silnego związku pomiędzy obniżonym stężeniem witaminy D a wysokim stężeniem IgE w surowicy krwi u dzieci (dzieci z alergią i chorobami układu oddechowego); obecność silnego związku pomiędzy liczbą Treg CD4 a stężeniem IgE w surowicy całej badanej grupie i w grupie I; nie znaleziono statystycznie istotnej zależności między odsetkiem Treg a stężeniem witaminy D w całej badanej grupie jak i w osobnej analizie w grupach I i II. Wnioski: wydaje się, że istnieje zależność między niedoborowymi stężeniami witaminy D a chorobami atopowymi u dzieci. Może na to wskazywać m.in. wykazany silny związek pomiędzy obniżonym stężeniem witaminy D a wysokim stężeniem IgE w surowicy i liczbą limfocytów regulatorowych Treg CD4; niedobór witaminy D u dzieci z częstymi infekcjami układu oddechowego może odpowiadać za obniżoną endogenną ochronę przed zakażeniami wirusowymi i/lub bakteryjnymi zależną od witaminy D, a tym samym stanowić jedną z przyczyn nawracających zakażeń.