Ocena odwracalności zaburzeń gospodarki węglowodanowej, zmian w składzie ciała oraz dynamiki stężeń adipocytokin u pacjentów z chorobą Cushinga leczonych operacyjnie

Abstract

Choroba Cushinga jest spowodowana autonomicznym wydzielaniem kortykotropiny przez guz przysadki mózgowej. W obrazie klinicznym dominują: zaczerwienienie i zaokrąglenie twarzy, łatwe siniaczenie, szerokie, czerwone rozstępy skóry brzucha, ramion i ud oraz nadmierne odkładanie tkanki tłuszczowej na twarzy i karku z zanikami mięśni obręczy i kończyn. Do powikłań zalicza się: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, powikłania zakrzepowo-zatorowe, obniżoną gęstość mineralną kości i zwiększoną podatność na infekcje. Prowadzą one do istotnego pogorszenia jakości życia i przyczyniają się do zwiększonej śmiertelności w tej chorobie. Celem pracy była prospektywna ocena odwracalności zaburzeń gospodarki węglowodanowej, niekorzystnych zmian w składzie ciała oraz dynamika stężeń adipocytokin u pacjentów z chorobą Cushinga leczonych operacyjnie. Materiał badawczy stanowiła grupa 50 pacjentów (39 kobiet i 11 mężczyzn, średnia wieku 42,38 ± 14,86 lat, mediana: 39,00 lat; zakres: 17 –79 lat) z chorobą Cushinga operowanych w Klinice Neurochirurgii WIM w Warszawie w okresie od stycznia 2013 roku do czerwca 2015 roku. Grupę kontrolną stanowiło 52 ochotników (42 kobiety i 10 mężczyzn, średnia wieku 44,10 ± 13,28 lat, mediana: 43,50; zakres: 21 –79 lat) bez zaburzeń gospodarki węglowodanowej w wywiadach. Na podstawie przeprowadzonych badań wyciągnięto następujące wnioski: skuteczne leczenie operacyjne choroby Cushinga prowadzi do istotnej poprawy w zakresie podstawowych parametrów charakteryzujących gospodarkę węglowodanową: stężenia glukozy i insuliny na czczo, glukozy i insuliny w OGTT oraz odsetka hemoglobiny glikowanej. Po upływie 6 miesięcy od operacji nie obserwuje się istotnej różnicy pomiędzy grupą remisji a grupą kontrolną w zakresie glikemii i insulinemii na czczo oraz średniej glikemii i insulinemii w OGTT. W tym samym okresie normalizują się pośrednie wskaźniki insulinooporności: HOMA-IR, QUICKI i Matsuda; stężenia proinsuliny i C-peptydu ulegają istotnemu obniżeniu po 6 miesiącach od skutecznej operacji choroby Cushinga, jednakże pozostają istotnie wyższe niż w grupie kontrolnej,co potwierdza utrzymywanie się zaburzeń wydzielania insuliny pomimo remisji hiperkortyzolemii; skuteczne leczenie operacyjne prowadzi do istotnej poprawy w zakresie bezwzględnych i względnych parametrów antropometrycznych: obwodu talii i bioder, BMI, zawartości tłuszczu całkowitego i w segmencie tułowiowym. Jednakże 6 miesięcy po leczeniu operacyjnym choroby Cushinga parametry antropometryczne i skład ciała pozostają istotnie gorsze niż w grupie kontrolnej; w 6 miesięcy po skutecznym leczeniu operacyjnym choroby Cushinga dochodzi do zmian w profilu adipocytokin w surowicy: istotnie obniża się stężenie leptyny, pozostając jednak wyższym niż w grupie kontrolnej. Stężenia adiponektyny całkowitej i wielkocząsteczkowej (HMW) ulegają w okresie 3 miesięcy od operacji istotnemu, niekorzystnemu obniżeniu, a następnie wzrastają, ale po 6 miesiącach nie różnią się istotnie od stężeń obserwowanych przed operacją i pozostają wyższe niż w grupie kontrolnej.